براساس گزارش BBC، فراموش کردن شیوه زندگی بشر پیش از متولد شدن اینترنت بسیار سادهاست. بسیاری حتی قدرت تصور کردن یک روز زندگی بدون نگاه کردن ایمیلها، جستجوی آنلاین و فعالیت در شبکههای اجتماعی را از دست دادهاند. امروزه نزدیک به 1.3 میلیارد نفر از ساکنان جهان آنقدر کم سن و سال هستند که پیش از دوران اینترنت را تجربه نکردهباشند، اما آیا این شبکه جادویی سرتاسر سیاره زمین را تحت سلطه خود درآوردهاست؟
دلایل مختلفی وجود دارند که میتوانند مانع از اتصال انسانها به اینترنت شوند. سانسور یکی از این عوامل است که به گفته جان گراهام از شرکت CloudFlare در کره شمالی رواج بسیاری دارد زیرا ترافیک چندانی از سوی این کشور دریافت نمیشود.
همچنین در اوایل اغتشاشات و درگیریهای داخلی سوریه نیز اینترنت با قطعی مواجه شد و ترافیک در آن منطقه نیز به شدت سقوط کرد.
از سویی دیگر، فقر نیز میتواند عاملی بر عدم اتصال به اینترنت باشد؛ بسیاری از کشورهای فقیر جهان انگیزهای برای ورود به شبکه را ندارند. همچنین تنها 31 درصد از ساکنان کشورهای درحال توسعه کاربر اینترنت هستند که در مقایسه با 77 درصد از شهروندان کشورهای توسعه یافته، رقمی بسیار ناچیز به نظر میآید.
با اینهمه، این موانع سیاسی و اجتماعی نمیتوانند به طور دقیق ابعاد گستردگی فیزیکی اینترنت را شرح دهند. تصور کنید به تجهیزات کافی و آزادی مطلق دسترسی دارید، آیا در این شرایط نیز نقطهای از زمین وجود دارد که ردپای کابلهای اینترنتی و سیگنالهای رادیویی در آنها باقی نماندهباشد؟
پاسخ به این سوال با شرح دادن شیوههای مختلف دسترسی به اینترنت ممکن خواهد بود. ابتداییترین راهکار برای آنلاین شدن اتصال کابلی، شبکههای موبایل و ماهوارهها هستند.کابلهای فیبرنوری هسته اینترنت به شمار میروند که از میان کشورها و اقیانوسها عبور داده شدهاند. اولین این کابلها در دهه 1850 و با هدف انتقال سیگنالهای تلگراف مورد استفاده قرار گرفتند. امروزه این کابلها تمامی قارهها به جز آنتراکتیکا را به یکدیگر متصل ساختهاند و بسیاری از کشورها، به جز چند جزیره کوچک را شامل میشوند.
اتصالات موبایلی اما به برجهای مخابراتی متکی است و میتواند سطح دسترسی افراد را تا حد چشمگیری افزایش دهد. بسیاری از کشورهای درحال توسعه به ویژه کشورهای آفریقایی به صورتی گسترده بر اتصالات موبایلی برای دسترسی به اینترنت متکی هستند.
در نهایت ماهوارهها کندترین شیوه اتصال به اینترنت به شمار میروند که تنها انتخاب افرادی خواهند بود که از برجهای مخابراتی یا کابلهای اینترنتی فاصله زیادی دارند. مجموعه ماهوارههای ایریدیوم بیشترین بخش جهان را پوشش دادهاند و موبایلهای ماهوارهای متصل به آنها را میتوان در مناطقی که تحت پوشش این ماهوارهها نیستند، از قبیل پارکهای حفاظتشده در آمریکا و یا مناطقی دورافتاده در جزیره کوک، مورد استفاده قرار داد. به گفته دیوید بلسون از شرکت آکامای، یکی از بزرگترین شبکههای انتقال محتوا در جهان، درصورتی که فردی خارج از محدوده پوشش کابلهای اینترنت قرار داشتهباشد، بعید به نظر میآید که شرکتهای تامین کننده اینترنت کابلهای اتصال را تا نزدیکی خانه او هدایت کنند، از این رو در چنین شرایطی بهترین گزینه استفاده از اینترنت ماهوارهای است، اگرچه سرعت آن چنگی به دل نمیزند. دلیل این کندی نیز فاصله ماهواره تا زمین است، برای مثال دادهها از استوا باید میان ماهواره و گیرنده درحدود 35 هزار کیلومتر مسافت را طی کنند.
با اینهمه اتصال به اینترنت ماهوارهای درحال بهبود یافتن است. برای مثال به تازگی شرکتی به نام O3b چهار ماهواره جدید را به فضا پرتاب کرده که در فاصلهای چهار برابر نزدیکتر از ماهوارههای دیگر در مدار زمین حرکت خواهند کرد و هر ماهواره محیطی برابر 643 کیلومتر را پوشش میدهند. این سیستم میتواند سرعت انتقال اطلاعات را نسبت به اتصالات ماهوارهای کنونی چهاربرابر افزایش دهد. این شرکت همچنین قصد دارد اتصال اینترنت کشتیهای تفریحی و سکوهای نفتی را نیز فراهم آورد.
از سویی دیگر گوگل به تازگی اعلام کرده قصد دارد مشکل عدم اتصال به اینترنت در دیگر نقاط جهان را از طریق پروژهای به نام لون رفع کند؛ گروهی از بالونهای غولپیکر که در ارتفاع 21 هزار متری پرواز کرده و اینترنت را برای مناطق دورافتاده یا آسیبدیده فراهم خواهد آورد. افرادی که از این اینترنت استفاده میکنند باید به آنتنهایی ویژه مجهز باشند تا بتوانند سیگنالها را ارسال یا دریافت کنند. مرحله آزمایشی این طرح ژوئن سال گذشته آغاز شد و بیش از 30 بالون برفراز جزیره جنوبی نیوزیلند به پرواز درآمدند.
با وجود تمامی تکنیکها و سیستمهایی که گفته شد و با وجود دیگر تکنولوژیهایی که در تلاشند بقایای نقاط کور اینترنتی در جهان را به اینترنت متصل سازند، هنوز چند نقطه از جهان باقی مانده که کابلهای اینترنتی، سیگنالهای رادیویی و ماهوارهها به آن نفوذ نیافتهاند.
غارهایی عمیق مانند غار کروبرا در جورجیا که عمقی برابر با هزار و 710 متر دارد، قطعا تا مدتهای طولانی در انزوای اینترنتی بهسر خواهد برد. اعماق دریاها نیز از جمله آخرین نقاطی هستند که به واسطه مختل شدن سیگنالهای رادیویی در میان آب، دسترسی به اینترنت در آنها بسیار دشوار و گاه غیرممکن است.
اما حقیقت این است که در جهان امروز، بهترین شیوه برای قرنطینه اینترنتی، تصمیم فردی است، یعنی فرد به انتخاب خود نخواهد به اینترنت دسترسی داشتهباشد. به گفته گراهام بسیاری از جوامع از جمله قبیلههایی در آمریکای جنوبی، گینه نو و هندوستان به صورت خودمختار خود را از دسترسی به اینترنت محروم ساختهاند، پدیدهای که به گفته گراهام در آینده افزایش خواهد یافت.
در حقیقت برای اینکه کاملا از اینترنت دور باشید، باید زحمت زیادی بکشید. حتی دورافتادهترین مناطق وحشی و طبیعی جهان نیز دسترسی ناچیزی به سیگنالهای اینترنتی دارند. پس اگر باری دیگر حسرت زندگی در گذشتهای را خوردید که در آن نه خبری از اینترنت بود و نه ایمیل و فیسبوک، به یاد بیاورید که مارپیچ این شبکه عظیم به حدی گسترده و فراگیر شده که فرار از میان آن تقریبا غیرممکن است.